Bệnh trĩ là bệnh lý phổ biến liên quan đến vùng trực tràng hậu môn. Tuy ít gây ra những biến chứng nguy hiểm, nhưng bệnh trĩ lại là “nỗi ám ảnh” của người bệnh sau mỗi lần đại tiện. Hãy cùng tìm hiểu các kiến thức liên quan đến bệnh trĩ trong bài viết sau đây.

Menu xem nhanh

1. Khái niệm bệnh trĩ là gì?

Bệnh trĩ hình thành do sự căng giãn quá mức của hệ thống mạch máu, cơ trơn và mô liên kết của ống hậu môn. Quá trình này gây sưng, viêm cho các mô liên kết hình thành nên các búi trĩ.

Có nhiều nguyên nhân ra bệnh trĩ tuy nhiên việc thường xuyên rặn khi đi cầu, thói quen ăn uống, sinh hoạt không khoa học, lười vận động… là những nguyên nhân chính gây ra bệnh trĩ. Ngoài ra, phụ nữ có thai, sau sinh và những người tuổi cao cũng là những đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh.

2. Bệnh trĩ được chia làm mấy loại?

Căn cứ vào tình trạng, mức độ sưng, viêm khu vực hậu môn, người ta phân loại trĩ thành 3 dạng chủ yếu sau:

2.1. Trĩ nội

Trường hợp búi trĩ xuất phát phía dưới đường lược được gọi là trĩ nội. Khi đó một lớp biểu mô dạng vảy sẽ bao phủ lớp da bao quanh hậu môn. Tiến triển của trĩ nội được mô tả theo 4 cấp đôi dưới đây:

  • Trĩ độ 1: Búi trĩ nằm hoàn toàn trong hậu môn
  • Trĩ độ 2: Bình thường búi trĩ nằm gọn trong hậu môn. Tuy nhiên sau mỗi lần đi cầu hoặc gắng sức, lao động mạnh búi trĩ sẽ thập thò hoặc lòi ra ngoài hậu môn. Khi đi cầu xong và nghỉ ngơi búi trĩ sẽ tự quay trở lại vị trí cũ.
  • Trĩ độ 3: Tần suất búi trĩ lòi ra ngoài hậu môn sẽ nhiều hơn sau mỗi lần đi cầu, xì hơi, ngồi xổm hoặc lao động nặng… Tuy nhiên khác với trĩ độ 2, lúc này người bệnh phải dùng tay đẩy nhẹ búi trĩ mới dịch chuyển vào bên trong.
  • Trĩ độ 4: Đây là giai đoạn nặng của bệnh. Lúc này gần như búi trĩ nằm ngoài phần hậu môn và không thể di chuyển vào bên trong.

2.2. Trĩ ngoại

Liên quan đến các búi trĩ xung quanh hậu môn, thường gây ngứa đau, có thể chảy máu. Đôi khi máu ứ đọng lại bên trong búi trĩ gây nên cục máu đông (huyết khối) khiến các búi trĩ sưng, viêm, đau dữ dội. Khi các cục máu đông biến mất để lại lớp da thừa gây nên cảm giác ngứa ngáy, khó chịu ở vùng quanh hậu môn.

2.3. Trĩ hỗn hợp

Trĩ hỗn hợp là tình trạng người bệnh bị cả trĩ nội và trĩ ngoại cùng lúc. Trên và dưới đường lược xuất hiện đồng thời hai búi trĩ: một bên trong hậu môn và một bên ngoài rìa hậu môn. Búi trĩ nội bên trong hậu môn sẽ từng bước sa ra ngoài và liên kết với búi trĩ ngoại bên ngoài tạo thành một khối nối dài từ bên trong ra ngoài hậu môn.

3. Những nguy cơ tiềm tàng dẫn đến bệnh trĩ

Nguy cơ nổi bật dẫn đến bệnh trĩ thường xuất phát từ việc thường xuyên bị gia tăng những áp lực lớn lên hệ thống tĩnh mạch vùng hậu môn. Cụ thể:

  • Ăn uống thiếu chất xơ khiến phân trở nên cứng sẽ làm tăng nguy cơ mắc trĩ;
  • Những người béo phì, thừa cân thường có nguy cơ mắc bệnh trĩ cao;
  • Táo bón, tiêu chảy thường xuyên làm căng giãn, ứ máu vùng thành hậu môn làm tăng nguy cơ mắc bệnh trĩ;
  • Thường xuyên lao động nặng, thể thao cường độ cao, đứng lâu, ngồi nhiều làm cản trở quá trình tuần hoàn máu khu vực hậu môn cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh;
  • Những người có khối u đại trực tràng, u tử cung thường đối mặt với nguy cơ mắc thêm bệnh trĩ cao hơn người bình thường;
  • Phụ nữ mang thai ở giai đoạn cuối là đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh trĩ.

4. Các nguyên nhân gây bệnh trĩ

Căn nguyên dẫn đến bệnh trĩ bắt nguồn từ việc ra tăng quá mức áp lực lên vùng hậu môn khiến hệ thống thành hậu môn phồng lên hoặc xung huyết. Dưới đây là một số nguyên nhân chủ yếu gây nên bệnh trĩ.

  • Thường xuyên rặn khi đi cầu: Đây là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra bệnh trĩ. Việc thường xuyên rặn quá mức gây tổn thương hệ tĩnh mạch từ đó hình thành các búi trĩ.
  • Ngồi xổm hoặc ngồi trên bồn cầu quá lâu: Những thói quen này khiến tĩnh mạch xung quanh vùng hậu môn phồng lên liên tục. Quá trình này nếu tiếp diễn liên tục sẽ khiến thành hậu môn xuất huyết và hình thành búi trĩ bên trong hậu môn. Không những thế, búi trĩ sẽ từng bước phát triển và lòi ra bên ngoài khiến bệnh trĩ trở nên trầm trọng.
  • Táo bón, tiêu chảy thường xuyên: Táo bón hoặc tiêu chảy liên tục sẽ bào mòn lớp niêm mạc thành hậu môn gây sưng tấy, chảy máu và hình thành các búi trĩ. Do đó, những người bị táo bón hoặc tiêu chảy mãn tính sẽ thường phải đối mặt với bệnh trĩ.
  • Giao hợp qua đường hậu môn: Những tác động mạnh từ giao hợp qua đường hậu môn sẽ gây tổn thương hệ tĩnh mạch vùng hậu môn. Không những thế, việc giao hợp này còn kéo giãn khối cơ vùng hậu môn và hình thành các búi trĩ kéo dài từ phía bên trong hậu môn ra bên ngoài.
  • Phụ nữ mang thai: Khi mang thai, vùng ổ bụng của phụ nữ phải chịu áp lực rất lớn từ thai nhi đặc biệt là vào giai đoạn cuối thai kỳ. Áp lực lớn lên ổ bụng làm cản trở quá trình tuần hoàn máu về tim làm giãn tĩnh mạch vùng hậu môn dẫn đến hình thành búi trĩ.
  • Béo phì: Do cân nặng và thói quen lười vận động khiến những bệnh nhân béo phì thường phải đối mặt với bệnh trĩ.
  • Chế độ dinh dưỡng thiếu khoa học, ăn ít chất xơ: Ăn uống thiếu chất xơ làm tăng nguy cơ táo bón. Nếu quá trình này diễn ra liên tục sẽ làm tổn thương tĩnh mạch vùng hậu môn và hình thành búi trĩ.
  • Người trung niên, người cao tuổi: Nguy cơ mắc trĩ của những người từ 40 tuổi trở lên cao hơn nhiều những người trẻ tuổi. Nguyên nhân là do cấu trúc mô nâng đỡ tĩnh mạch, hậu môn bị lão hóa theo thời gian từ đó trở nên lỏng lẻo và hình thành búi trĩ.

5. Biểu hiện, triệu chứng của bệnh trĩ từ nhẹ tới nặng

Biểu hiện, triệu chứng của bệnh trĩ thường tương đối nổi bật và dễ phát hiện. Tuy nhiên căn cứ vào từng mức độ, tình trạng bệnh mà có những biểu hiện khác nhau. Dưới đây là những dấu hiệu và triệu chứng của bệnh.

  • Chảy máu khi đi cầu: Đây là dấu hiệu, triệu chứng thường gặp nhất khi bị trĩ. Thông thường ở giai đoạn đầu, việc xuất huyết khá nhẹ và không kèm theo đau rát. Bệnh nhân sẽ phát hiện một chút máu đỏ tươi trong bồn cầu hoặc trên giấy vệ sinh. Dần dần lượng máu sẽ nhiều hơn và chảy thành giọt thậm chí thành tia khi đi cầu. Những bệnh nhân nặng, xuất huyết còn xảy ra khi ngồi xổm hoặc lao động gắng sức.
  • Ngứa vùng hậu môn: Những tổn thương vùng hậu môn làm hình thành búi trĩ và tăng quá trình bài tiết dịch nhầy vùng niêm mạc ống hậu môn gây ngứa ngáy. Ngoài ra, những lớp biểu bì mới (da non) ở ống hậu môn hình thành sau khi khu vực này bị tổn thương cũng là nguyên nhân gây ngứa khi bị trĩ.
  • Đau rát vùng hậu môn: Đây là dấu hiệu phổ biến khi bị trĩ. Đau rát sẽ tiến triển từ không đau, đau ít đến đau nhiều tùy theo mức độ tổn thương của vùng hậu môn. Đau rát khó chịu sẽ xuất hiện sau mỗi lần đi cầu biến việc này thành “nỗi ám ảnh” của người mắc bệnh trĩ.
  • Sưng tấy quanh vùng hậu môn: Bệnh nhân trĩ thường bị sưng tấy vùng hậu môn. Nguyên nhân là do tổn thương vùng niêm mạc thành hậu môn gây ra.
  • Xuất hiện khối nhô lên gần hậu môn: Huyết khối tại búi trĩ sẽ xuất hiện gần khu vực hậu môn. Huyết khối này thường gây ra đau rát đặc biệt sau mỗi lần đi cầu hoặc có những hoạt động làm tăng áp lực thành hậu môn.

Ngoài những dấu hiệu đặc trưng trên, triệu chứng của bệnh trĩ còn phụ thuộc vào vị trí của búi trĩ. Cụ thể:

  • Đối với trĩ ngoại: Vùng da trên búi trĩ ngoại thường bị sưng tấy, loét gây đau rát, khó chịu. Trường hợp máu đông hình thành trong búi trĩ ngoài có thể gây ra những cơn đau đột ngột. Bên cạnh đó, máu đông búi trĩ còn khiến vùng da hậu môn bị nhăn nheo gây ngứa ngáy. Đối với trĩ ngoại, bệnh nhân sẽ cảm thấy hoặc nhìn thấy khối nhô ra khỏi hẳn vùng hậu môn.
  • Đối với trĩ nội: Trĩ nội không gây đau mà chủ yếu gây ra hiện tượng xuất huyết. Bệnh nhân chủ yếu thấy máu đỏ tươi trên giấy vệ sinh hoặc bồn cầu. Khác với trĩ ngoại, ở giai đoạn đầu của trĩ nội, bệnh nhân thường không cảm nhận được búi trĩ. Tuy nhiên nếu trĩ nội không được điều trị, búi trĩ sẽ dần dần sa ra ngoài tạo thành trĩ nội sa. Lúc này hiện tượng đau rát, ngứa ngáy sẽ xuất hiện sau mỗi lần đi cầu.

6. Bệnh trĩ có nguy hiểm không?

Bệnh trĩ là “bệnh thầm kín” không quá nguy hiểm và ít khi gây ra những biến chứng đe dọa đến tính mạng. Dù vậy, bệnh trĩ cũng có khả năng làm xuất hiện một số biến chứng dưới đây:

  • Nghẹt búi trĩ: Trường hợp sa búi trĩ sẽ kẹt mạch máu cung cấp cho búi trĩ. Lúc này nếu dùng tay ấn nhẹ vào búi trĩ sẽ cảm thấy cục máu đông ở trong búi trĩ. Nghẹt búi trĩ thường gây ra những cơn đau cho bệnh nhân.
  • Tắc mạch: Đây là tình trạng cục máu đông xuất hiện trong mạch máu búi trĩ. Đối với trĩ ngoại khi bị tắc mạch, một khối nhỏ màu xanh xuất hiện ở vùng rìa hậu môn gây đau rát khi sờ vào. Trường hợp trĩ nội, tắc mạch gây ra cảm giác cộm ở sâu bên trong hậu môn và thường không gây đau, rát như trĩ ngoại.
  • Thiếu máu mãn tính: Đây là tình trạng bệnh nhân bị thiếu máu mãn tính do xuất huyết vùng hậu môn trong thời gian dài. Tuy vậy biến chứng này của bệnh trĩ thường rất hiếm gặp.
  • Viêm da quanh hậu môn: Búi trĩ viêm nhiễm, lở loét sẽ gây viêm nhiễm lan ra khu vực da quanh hậu môn gây ngứa ngáy, nóng rát.

7. Cách điều trị bệnh trĩ

Bệnh trĩ có thể điều trị bằng Tây y hoặc Đông y. Dưới đây là khái quát về hai phương pháp trong điều trị bệnh trĩ.

7.1. Chữa bệnh trĩ bằng Tây y

Tây y sử dụng hai phương pháp điều trị chính là sử dụng thuốc và can thiệp ngoại khoa. Đối với bệnh nhân nhẹ, các bác sĩ thường kê toa cho những loại thuốc có tác dụng tăng độ bền vững thành mạch, giảm sưng, cầm máu, co búi trĩ, giảm ngứa… Ngoài ra những thuốc hỗ trợ tiêu hóa làm mềm phân cũng được các bác sĩ kê cho bệnh nhân nhằm làm giảm áp lực lên vùng hậu môn.

Đối với những bệnh nhân trĩ nặng, các bác sĩ có thể áp dụng các phương pháp can thiệp ngoại khoa như chích xơ, đốt, thắt dây thun, phẫu thuật cắt trĩ, phẫu thuật Longo… Tuy nhiên do hậu môn có nhiều cơ quan thụ cảm nên những phương pháp can thiệp ngoại khoa thường gây ra đau đớn cho bệnh nhân sau khi điều trị.

7.2. Cách điều trị bệnh trĩ bằng Đông y

Phương pháp điều trị bằng Đông y thường đi vào điều trị căn nguyên gây ra bệnh trĩ. Do đó các bài thuốc Đông y thường tập trung vào tiêu viêm, kháng khuẩn, tăng cường tuần hoàn máu, tăng cường hệ miễn dịch, hệ tiêu hóa… Một số bài thuốc từ cây lá bỏng, rau diếp cá, lá trầu không, lá trà xanh… là những bài thuốc rất hiệu quả trong điều trị bệnh trĩ.

Hiện nay, nền y học phát triển mạnh đã nghiên cứu và cho ra đời ra nhiều sản phẩm dạng viên uống có tác dụng hỗ trợ điều trị bệnh trĩ hiệu quả từ các thảo dược thiên nhiên như: diếp cá (có công dụng trị táo bón, bệnh trĩ rất hiệu quả và để chữa viêm ruột, kiết lỵ, bí tiểu tiện, mụn nhọt, lở ngứa); Meriva (giúp chống viêm và làm mau lành các vết tổn thương của trĩ); hoa hòe (hoạt chất Rutin giúp làm bền thành mạch, làm giảm tính “giòn”, tăng sự bền vững của thành mạch, giảm trương lực cơ trơn, chống co thắt); Đương quy (có tác dụng bổ máu, điều kinh, chống thiếu máu, suy nhược cơ thể, chống táo bón, nhuận tràng).

Thay vì việc sắc nước uống, người bệnh có thể sử dụng các loại viên uống chiết xuất từ các thảo dược trên để tiết kiệm thời gian cũng như nâng cao hiệu quả trị bệnh mà không gây ra bất cứ phản ứng phụ nào cho sức khỏe.

Bên cạnh việc điều trị bệnh thì duy trì thói quen sinh hoạt ăn uống, khoa học là yếu tố quan trọng để giúp người bệnh thoát khỏi trĩ nhanh chóng.

>> Xem thêm: Thầy thuốc ưu tú, BS Phạm Hưng Củng, Nguyên Vụ trưởng Vụ Y học Cổ truyền, Bộ Y tế sẽ tư vấn cách đẩy lùi bệnh trĩ an toàn, hiệu quả TẠI ĐÂY.

8. Phòng ngừa bệnh trĩ

Bệnh trĩ dù là bệnh phổ biến thường gặp nhưng cũng dễ phòng ngừa. Dưới đây là một số phương pháp để phòng tránh căn bệnh này.

  • Duy trì chế độ ăn nhiều chất xơ: Thói quen ăn nhiều rau củ, trái cây hoặc ngũ cốc nguyên cám sẽ làm cho phân mềm hơn từ đó giảm thiểu tối đa nguy cơ mắc bệnh trĩ. Ngoài ra thực phẩm nhiều chất xơ cũng làm cho hệ tiêu hóa hoạt động ổn định từ đó giảm thiểu các hiện tượng táo bón, tiêu chảy, ngăn ngừa nguy cơ bị trĩ.
  • Uống nhiều nước: Uống đủ nước hàng ngày là giải pháp hữu hiệu trong phòng tránh trĩ. Nguyên nhân do việc bổ sung đủ nước sẽ làm cho phân mềm, hạn chế tối đa áp lực lên ống hậu môn khi đi cầu.
  • Không rặn mạnh khi đi cầu: Khi đi cầu không cố gắng rặn mạnh. Vì rặn mạnh sẽ tạo áp lực lớn làm phình to tĩnh mạch cũng như gây giãn khối cơ vùng hậu môn. Do đó duy trì thói quen đi cầu một cách tự nhiên, nhẹ nhàng là giải pháp để phòng tránh bệnh trĩ.
  • Hình thành thói quen đi cầu khoa học: Đi cầu ngay khi buồn, không đi cầu quá lâu hay đi cầu vào khoảng thời gian cố định trong ngày… là những thói quen ngăn ngừa bệnh trĩ.
  • Tập thể dục hàng ngày: Tập thể dục đều đặn giúp giảm thiểu nguy cơ bị táo bón từ đó giúp phòng ngừa bệnh trĩ. Ngoài ra tập thể dục còn làm tăng quá trình tuần hoàn máu giúp các hệ tĩnh mạch vùng hậu môn hoạt động ổn định cũng như tăng độ đàn hồi, co giãn của khối cơ vùng hậu môn.
  • Không ngồi xổm hoặc ngồi quá lâu: Ngồi xổm hoặc ngồi quá lâu sẽ làm gia tăng áp lực lên vùng hậu môn. Do đó đối với những người làm văn phòng cần chú ý thời gian đứng dậy, vận động nhẹ giữa giờ phòng ngừa bệnh trĩ.

Nói tóm lại, bệnh trĩ được phân làm nhiều loại với các cấp độ bệnh khác nhau. Trị nội từ độ 3 trở xuống có thể dùng thuốc điều trị tại nhà kết hợp với chế độ sinh hoạt khoa học là có thể khỏi bệnh. Đối với trĩ nội độ 4, trĩ ngoại và trĩ hỗn hợp, người bệnh cần đi khám để được bác sĩ tư vấn và lựa chọn biện pháp điều trị thích hợp.

Quân Mr